Kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy i Matki Bożej Szkaplerznej w Ćmińsku

Ćmińsk. Nazwę swoją miejscowość wywodzi od częstej tu mgły i dymnych oparów – inaczej zwanej ćmą, ćmokiem.

Niedaleko Miedzianej Góry Ćmińsk położony sięga swoją historią XV wieku, w 1452 roku biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki dokonał lokacji wsi na prawie średzkim czyli niemieckim. I chociaż kiedyś dymiły w nim dymarki – podobnie jak w nieodległych osadach, dziś wieś to przede wszystkim XVII – wieczna świątynia, wybudowana w latach 1646 – 1649 z fundacji Włocha Bernarda Servallego.

Rodzina Servallich, reprezentowana przez braci Piotra i Bernarda, otrzymała dzisiejszy Ćmińsk w dzierżawę, ale z obowiązkiem wystawienia tu kościoła, i to z palonej cegły. Servalli z obowiązku się wywiązał, świątynia stanęła, została konsekrowana przez bp. Andrzeja Trzebickiego w 1658 r.

Świątynia zbudowana jest z kamienia łamanego, ciosu i cegieł. Pierwotną budowlę stanowi część prezbiterialna z zakrystią i jest wybudowana w stylu późnorenesansowym, prezbiterium jest jednoprzęsłowe, zamknięte półkoliście. Część dobudowana jest neogotycka, murowana z łomów i ciosów czerwonego oraz białego piaskowca.

Kościół jest orientowany, z wieżyczką zdobioną późnobarokową sygnaturkę. Portal wejściowy wykonany został z czerwonego piaskowca, zwracają uwagę kute rozetki kwiatowe, na wsporniku portalu data A.D. 1914 oraz królewskie jabłko. Nad kartuszem konsekracyjnym półkoliście zasklepiona wnęka z figurą z 1779 roku. Nie wiadomo dokładnie kogo przedstawia. Na ciosach nawy zobaczyć można inicjały kamieniarzy.

Kościół przebudowany został w latach 1914 – 1922. Ponownie konsekrowany przez biskupa Pawła Kubickiego.

Wejdźmy jednak do środka. W przedsionku świątyni – proste kropielnice z białego piaskowca, stąd też prowadzą schody na chór. W starszej części świątyni króluje sklepienie kolebkowo – krzyżowe z dekoracją stiukową. Nawę, prezbiterium i apsydę rozdzielają łuki tęczowe.

Na ścianie nawy sąsiadującej ze starą częścią widoczne są freski w stylu starochrześcijańskim przedstawiające Chrystusa Pankratora w otoczeniu symboli Ewangelistów. Na ścianach bocznych sceny z Drogi Krzyżowej oraz postacie ze Starego i Nowego Testamentu.

Posadzka nawy i przedsionka wykonana z płyt czerwonego i białego piaskowca.

Wnętrze kościoła stanowią trzy ołtarze.

Neobarokowy ołtarz główny jest z roku 1906. Ozdobiony jest 4 kolumnami, jego sedno stanowi XVIII-wieczny obraz Trójcy Świętej, na zasuwie Serce Pana Jezusa, a u góry Matka Boska Bolesna. Wczesnobarokowe ołtarze boczne przedstawiają stygmatyzację św. Franciszka oraz ikonę Matki Bożej (na wzór Salus Populi Romani inaczej Matki Bożej Zwycięskiej).

Po obu stronach ołtarza głównego – marmurowe nagrobki braci Servallich, którzy są pochowani w kryptach kościoła.

Kościół ogrodzony jest dwumetrowym murem wykonanym z czerwonego piaskowca. W obrębie murów znajduje się świątynia, dzwonnica, stary cmentarz i piękne pomnikowe lipy. Przy drodze do kościoła stoi ponad 100-letnia figura św. Jana Nepomucena.