Pogański wał kultowy w Nowej Słupi

Szczyt Łysej Góry otacza kamienny wał, ułożony z głazów piaskowca kwarcytowego. Prawdopodobnie wały te nie były wałami obronnymi, choć do dziś nie ma wśród archeologów i historyków jednomyślności w tej kwestii. Powszechnie uważa się, że pełniły one funkcje religijnych kręgów kultowych wyodrębniających od otoczenia miejsca uznane za święte. Czeskie zapiski benedyktyńskie z XVI wieku podają, że Łysa Góra poświęcona była trzem bóstwom o nazwach: Łada, Boda i Leli (Świst, Poświst i Pogoda). W pobliżu wału ludność w okresie początku wiosny gromadziła się w celu odprawienia modłów i składania ofiar wspomnianym wyżej bóstwom. Łysa Góra stanowiła w okresie wczesnego średniowiecza prawdopodobnie ośrodek kultu związanego z religią Słowian. Jest pierwszym śladem naszych przodków na terenie Nowej Słupi. Pozostałości wału możemy oglądać przy podejściu „Drogą Królewską” od Nowej Słupi i wędrówce na gołoborza.