Kościół pw. Świętej Doroty w Zbelutce

Sbilythka, Zbilutka, Zbeludka to wieś lokowana jeszcze przed rokiem 1382 rokiem, kiedy to biskup włocławski Zbylut z Gołańczy ufundował tu pierwszy drewniany kościół pod wezwaniem Świętej Doroty. Był to jeden z najwybitniejszych przedstawicieli średniowiecznego duchowieństwa, twórca biskupiego latyfundium czyli potężnego majątku. On także przyczynił się do uzyskania praw miejskich dla Łagowa.

Parafia w Zbylutce erygowana została w II połowie XV wieku i stanowi serce życia religijnego i społecznego. Stoją za nią wieki historii zaklęte w murach obecnego sacrum wzniesionego w 1835 roku. Podczas II wojny światowej kościół dotknęły poważne zniszczenia, które na lata odcisnęły piętno na jego wyglądzie. XIX – wieczny krucyfiks wykorzystano jako tarczę strzelniczą, a sam budynek kościoła użytkowany był w charakterze stajni dla koni. Z pierwotnego wnętrza świątyni ocalał tylko jeden ołtarz z piaskowca.

Odbudowy zniszczonej i sprofanowanej świątyni podjęli się, niezwłocznie po powrocie z wysiedlenia, parafianie i proboszcz – całość nowego  wyposażenia i polichromię zaprojektował Józef Szałański z Opatowa.

W 1970 roku świątynia była ukończona. I stanął kościół murowany i otynkowany, utrzymany w stylu późnoklasycystycznym i nieorientowany.

Dziś wnętrze świątyni stanowią dwa ołtarze boczne w stylu tradycyjnym: kamienny i drewniany, oraz chór z obszerną galerią. Patronka świątyni – Święta Dorota – opiekuje się botanikami, górnikami, ogrodnikami. Sprzyja piwowarom, położnym, położnicom, młodym małżeństwom i matkom. Warto pamiętać, że związana jest ona również z ciekawym zwyczajem „chodzenia z Dorotą” w okresie Bożego
Narodzenia – zwyczaj praktykowany na terenie Polski południowej w okresie międzywojnia, podobny w obrzędzie do „herodów”.

…

Wracając do biskupstwa włocławskiego – przypuszcza się, że tak odległe nadania wiązały się z monarszą chęcią ograniczenia dążeń terytorialnych biskupstwa krakowskiego. Klucz łagowski składał się z trzynastu wsi. Zainteresowanie biskupów terenami wokół Łagowa wzrosło, gdy okazało się, że tereny wokół tychże włości są bogate w surowce mineralne – te zaś znacznie zwiększyły dochody biskupie. Z powodzeniem wydobywano tu duże ilości rud ołowiu, z powodzeniem także zajmowano się górnictwem i hutnictwem rudy żelaza.