Kuźniaki i Wielki Piec

Kuźniaki – niewielka wieś, położona malowniczo w gminie Strawczyn, nad rzeką Łośną, którą Stefan Żeromski nazwie Wierną Rzeką.

Tu zaczyna się najdłuższy turystyczny trakt województwa Świętokrzyskiego – czerwony szlak im. Edmunda Massalskiego, tu także znajduje się jeden z cenniejszych zabytków przemysłowych regionu czyli wielki piec. Wielki, ale jednocześnie najmniejszy wśród pozostałych działających w XVIII wieku w Polsce.

Stanął tu w 1782 roku, a w 1844 roku, przy tymże piecu funkcjonowały trzy fryszerki. Obiekt, który dziś widzimy w Kuźniakach powstał w latach 1860 – 1870, niedługo później został przebudowany. Jak we wszystkich innych obiektach fabryki funkcjonujących w ramach Zagłębia Staropolskiego, tak i praca w tym zakładzie działała w oparciu o siłę spadku wody, w związku z tym przy piecu powstały także grobla, staw, upusty i kanał wodny, który doprowadzał wodę do zakładu. Energii dostarczał węgiel drzewny.

W roku 1875 piec w Kuźniakach był zdolny przetopić 65 tysięcy pudów surowca, czyli tysiąc ton wytopu rocznie. Produkowano tu balustrady, blachę, rury, krzyże i inne wyroby metalowe.

Piec był używany do końca XIX wieku.

Wielki piec w Kuźniakach to budowla na planie kwadratu, z łamanego kamienia, w formie ściętego stożka. Obiekt wpisany jest do rejestru zabytków techniki, obecnie znajduje się na terenie prywatnym.