Ruiny Zamku w Bodzentynie

Witamy w Bodzentynie. Mieście, które powstaje na puszczańskich terenach za przyczyną biskupiej działalności osadniczej, misyjnej i gospodarczej. To właśnie tu, nad rzekę Psarkę, biskup krakowski Bodzanta przeniesie kasztelanię z pobliskiego Tarczka, wybuduje kościół farny, dwór obronny, wytyczy rynek z siecią uliczek. W drugiej połowie XIV wieku, w miejscu gdzie stał drewniany dwór obronny, następca biskupa Bodzanty Florian z Mokrska postawi gotycki zamek, który wraz z murami miejskimi stanowił jeden zespół fortyfikacji. Charakter obronny zamku podkreślała wysoka skarpa, na której stanął.

Wśród mieszkańców zamku warto pamiętać o kilku nazwiskach, za którymi kryją się niezwykle ciekawe osobistości. Wśród nich biskup Franciszek Krasiński, którego nagrobek znajduje się w kościele pw. Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława. Podkanclerzy koronny, jedyny polski biskup który wbrew naciskom episkopatu podpisał Akt Konfederacji Warszawskiej z 1573 roku, na mocy którego legalizowano swobodę wyznań w całej Polsce. Miał z tego powodu spore nieprzyjemności, zmuszono go w końcu do wycofania się z życia publicznego, a to zawiodło go do bodzentyńskiej warowni.

Jednak to biskupa Jakuba Zadzika najczęściej wspomina się w kontekście zamku. Za panowania króla Zygmunta III Wazy piastował on urząd Kanclerza Wielkiego Koronnego, odsunięty z dworu królewskiego przez Władysława IV obejmuje biskupstwo krakowskie i osiada w Bodzentynie. Legenda głosi, że w podziemiach zamkowych więził on każdego, kogo uznał za przeciwnika kościoła. Wśród osadzonych było wielu arian – jednego z nich podobno zamknął w lochach razem z jego heretyckimi księgami i tak długo morzył głodem, aż ten zjadł je próbując uniknąć śmierci głodowej. Za sprawą biskupa Zadzika wszczęto proces i wydano wyrok, który likwidował ariańskie szkolnictwo w Rakowie.

W roku 1789 doszło do upaństwowienia dóbr kościelnych i na mocy tejże decyzji zamek przeszedł w ręce Skarbu Państwa.

Dziś, stojąc przed ruinami zamku, przymknijcie oczy i wyobraźcie sobie ten teren przed wiekami – ogród włoski, a w nim grusze, jabłonie, orzechy i owocowe kwatery otoczone lipami.

Sam zamek był wielokrotnie przebudowywany – pierwotnie niewielka budowla z kamienną wieżą mieszkalną – obronną z lochem więziennym, rozbudowana później o dom główny z salą wielką, za którą znajdowała się kaplica, przylegający do niej wykusz. Prowadziły do niego schody wprost z ogrodu. Dalej baszta – onegdaj także rolę więzienia pełniąca. Dodajmy do tego lochy i tajemne przejścia łączące zamek z Górnym Rynkiem.

Pod koniec XVII stulecia zamek zyskał kształt podkowy, wzrok przyciągały renesansowe galerie krużganków. Na południu od zamku – podzamcze i teren gospodarczy: piekarnia, rzeźnia, wozownia, stodoły, magazyny. W pobliskiej oficynie z bramą mieszkał zarządca biskupich dóbr, na zachodnim stoku wzgórza znajdowała się winnica, za rzeką Psarką folwark z browarem, dalej zaś zwierzyniec – w którym hodowano między innymi daniele.

Wjazd do zamku prowadził przez most wsparty na czterech kamiennych arkadach…

Na bodzentyńskim zamku zatrzymał się w 1410 roku król Władysław Jagiełło będący w drodze na święty Krzyż. Tutaj także gościł ze swoim ojcem (Zygmuntem III Wazą) królewicz Władysław – przyszły król Władysław IV. Do ciężko chorego chłopca, któremu nikt nie potrafił pomóc przyprowadzono sędziwą kobietę, która poprosiła, by umierające dziecko przenieść pod figurkę Świętej Katarzyny w pobliskiej miejscowości…

Ale to już całkiem inna historia. Spotkajmy się zatem w Świętej Katarzynie.